توهمات شنوایی یا بصری در افراد مسن می تواند با وضعیتی به نام سندرم چارلز بونت (CBS) رخ دهد. این وضعیت معمولاً در بیماران مسن با کم شنوایی یا ناشنوایی یا بینایی محدود یا نابینایی کامل ظاهر می شود. بیمار ممکن است در واقع موسیقی، ملودی یا صداهای دیگری را بشنود که وجود ندارند. بیماران مبتلا به CBS همچنین ممکن است حیوانات یا دیگر طرح ها و مناظری را ببینند که وجود ندارند. این توهمات معمولاً برای بیمارانی اتفاق می‌افتد که در دوره‌ای قبل از زندگی، قادر به دیدن یا شنیدن بوده‌اند.
اختلالات خواب
سالمندانی که خود را از اختلالات خواب یا خواب آلودگی بیش از حد در طول روز رنج می برند، ممکن است از بروز توهم رنج ببرند. توهمات شبانه در افراد مسن نیز شایع است و ممکن است منجر به کم خوابی در آنها شود. از طرفی هم کم خوابی در سالمندان می تواند عوارض زیادی برای آنها ایجاد کند، مانند:
• فشار خون بالا
• خطر ابتلا به دیابت
• مشکلات حافظه
توهم در افراد مسن در شب نسبتاً شایع است، بنابراین مهم است که در صورت امکان آنها را تشویق کنید که خواب و استراحت کافی داشته باشند.
آسیب های مغزی
سکته مغزی یا سایر آسیب‌های وارده به مغز می‌تواند علت مستقیم توهم در افراد مسن باشد. باز هم، این نوع آسیب بر لوب گیجگاهی یا فرونتال تأثیر می گذارد. هنگامی که آسیب به مغز این نواحی مهم را تحت تأثیر قرار می دهد، توانایی استدلال و همچنین اختلالات بینایی ممکن است بروز پیدا کنند.
عوارض جانبی دارو ها
در حالی که مصرف برخی از داروها در سالمندان باعث ایجاد توهم در آنها می شوند، اما مصرف هر گونه داروی بیش از حد طبیعی یا مصرف خودسرانه هر دارویی می توانند در هر فردی منجر به بروز توهم شود. برای همین توصیه می شود به منظور پیشگیری از بروز عوارض احتمالی مصرف برخی دارو ها حتما آنها را طبق دستور پزشک مصرف کنید. اما باید به این نکته هم توجه کنید که همه توهمات در سالمندان به داروها مرتبط نیستند. آسیب به لوب پیشانی یا تمپورال مغز می تواند منجر به توهم شود.
علاوه بر مصرف داروها، ترک برخی از آنها در سالمندان می تواند منجر به بروز توهم شود. برای همین داروها باید با دقت مصرف و حتی ترک شوند. نکته ضروری دیگر برای شناسایی علل دارویی توهم در سالمندان این است که توهم می تواند در اکثر بیمارانی که دارو مصرف می کنند، وجود داشته باشد. برای همین تشخیص و شناسایی علل اصلی توهم در سالمندان برای درمان به موقع آن بسیار مهم است.
مصرف دارو و توهم در سالمندان
هنگام تجویز هر دارویی، مخصوصاً داروهایی که مصرف زیاد آنها منجر به بروز توهم می شود باید مراقب وضعیت سالمندان باشید. داروهای ضد درد و آرام بخش که برای مدیریت درد مزمن در سالمندان تجویز می شوند می توانند یکی از علل اصلی بروز توهم در آنها باشند. برخی از این دارو ها عبارتند از:
• مسکن ها
• بتا آگونیست ها
• عوامل دوپامینرژیک
• مهارکننده های پمپ پروتون
• کینولون ها
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای آنتی کولینرژیک
در حالی که طیف وسیعی از داروها وجود دارد که می تواند باعث بروز توهم در سالمندان شود، تعداد معدودی از آنها ممکن است خطر بروز گیجی، هذیان و توهمات شدید در افراد مسن را تا حد زیادی افزایش دهند. برای همین بهتر است دارو های تجویزی برای افراد مسن را بررسی کنید.
برخی از این داروها به عنوان داروهای آنتی کولینرژیک شناخته می شوند و به دلیل توانایی آنها در مسدود کردن استیل کولین، که در حافظه و یادگیری ضروری است، معروف هستند و کاربرد زیادی دارند. در حالی که مصرف داروهای آنتی کولینرژیک نیز باعث ایجاد علائم زیر می شوند:
• گیجی
• تحریک
• یبوست
• احتباس ادرار
• خشکی دهان
در حالی که بسیاری از داروها با توهم مرتبط هستند ، بیماران مسن‌تری که مورفین مصرف می‌کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به توهم قرار دارند. مرفین معمولاً برای درد تجویز می‌شود و می‌تواند زندگی افرادی که آن را مصرف می‌کنند تا حد زیادی بهبود بخشد، با این حال، توهم ممکن است در حین مصرف دارو رخ دهد، بنابراین مورفین فقط باید تحت نظارت پزشک مصرف شود.
کم آبی بدن
کم آبی بدن اغلب نشانه درمان و تغذیه نادرست در سالمندان است. از طرفی هم تجویز و دوزهای نادرست عوارض برخی از دارو ها هم می تواند به دلایل قابل توجهی باعث کم آبی بدن بیماران شود. بدون مراقبت مناسب، کم آبی بدن نیز می تواند باعث ایجاد توهم در سالمندان شود.
کم آبی بدن به ویژه در افراد مسن خطرناک است زیرا با افزایش سن، میزان آب بدن به طور طبیعی کاهش می یابد. برای اینکه بدن خود را به درستی هیدراته نگه دارید، باید اقداماتی آگاهانه برای حفظ تعادل انجام دهید. داروهای بیماران حتی با مصرف منظم آب ممکن است باعث کم آبی بدن و نتایج بدی شود. شایع ترین علائم کم آبی بدن در سالمندان عبارتند از:
• خواب آلودگی بیش از حد
• استفراغ یا اسهال که بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد
• احساس آشفتگی و بی قراری
• مدفوع خونی یا سیاه
• خشکی یا چسبندگی دهان
• گیجی یا توهم
• ضعیف شدن پاها و بازوها با کشش دردناک
تغییرات سیستمیک در مغز
بسیاری از توهماتی که در افراد مسن ایجاد می شود، ناشی از تغییرات سیستمیک در مغز است. بروز هر گونه توهم در سالمندان که قبلا وجود نداشته است یا با علائم جدید دیگری همراه است می تواند علل پزشکی داشته باشد.
چگونه با توهم در سالمندان مقابله کنیم؟
توهمات می توانند ترسناک باشند اما اکثر آنها قابل درمان هستند. اما توهمات معمولاً علائم بیماری های زمینه ای هستند. قبل از اینکه بتوانید توهمات را درمان کنید، ابتدا باید علت اصلی تشخیص داده شوند. اگر بیمار به دلیل سندرم چارلز بونت دچار توهم باشد، روشن نگه داشتن محیط اطراف یک سالمند ممکن است احتمال بروز توهمات را کاهش دهد. اگر ریشه مشکل پیدا نشود، پزشک ممکن است یک داروی ضد اضطراب یا یک ضد افسردگی تجویز کند تا به بیمار آرام شود و بتواند استراحت بیشتری داشته باشد.
از طرفی هم بهتر است محرک های احتمالی را از محیط حذف کنید. صداها می توانند محرک توهم باشند. هر کاری که می توانید انجام دهید تا صداهای به راحتی اشتباه مانند تلویزیون یا تهویه هوا را کاهش دهید یا حذف کنید. توهمات شبانه در افراد مسن شایع است و اغلب می تواند با سایه ها مرتبط باشد. سایه ها به راحتی می توانند افراد مستعد توهم را گیج کنند، بنابراین سعی کنید آنها را کاهش دهید. به اطراف نگاه کنید و ببینید آیا سایه هایی وجود دارند که شبیه چیز خاصی هستند یا خیر و هر کاری که می توانید انجام دهید تا سایه را از بین ببرید.
بهترین راه مقابله با توهم در بیماران مسن، مراقبت و همدلی با آنها است. توهمات ممکن است برای کسانی که آنها را مطالعه یا درمان می کنند بی معنی باشد، اما برای بیمارانی که آنها را تجربه می کنند واقعی هستند و می توانند ناراحت کننده و گیج کننده باشند. در بسیاری از موارد، توهمات به یکباره دلخراش و وحشتناک می شوند. در صورت بروز توهم در سالمندان بهتر است به دنبال راهکارهایی برای درمان وضعیت آنها باشید و تا می توانید از آنها مراقبت کنید.
